Teme Diplome Universiteti : TEME DIPLOME NE PSIKOLOGJI

TEME DIPLOME NE PSIKOLOGJI

Braktisja e shkollës, fenomen që kërcënon arsimin Shqiptar

H Y R J A

Me vlerësimin e shoqërisë njerëzore ndaj arsimit apo shkollimit njihemi qysh në shpërngejt e lindjes së qytetërimit europian,në Greqinë e lashtë,kur një nga filozofët më të spikatur të lashtësisë, Platoni, fliste për rëndësinë e edukimit në formimin e shtetit dhe shkruante në hyrjen e Akademisë: “Mos hyni brenda nëse nuk jeni gjeometër”.

Në sajë të nxitjes për zhvillimin e dijeve progresive,iluminizmi europian i dha atij një rëndësi të jashtzakonshme,duke trajtuar atë jo si një luks vetëm për një pjesë të shoqërisë dhe vetëm për një kohë të shkurtër,por për të gjithë shoqërinë si dhe me një sens të pandërprerë e dialekt,ashtu si vetë
jeta jonë njerëzore.

Arsimi shqiptar ka qenë një bashkëudhëtarë i denjë që po ecën ecur krah për krah me atë europian,herë duke u afruar e lidhur ngushtë, si dy enë komunikuese dhe herë është shtypur e përjashtuar nga faktorët zhvillimor për shkak të pushtimeve të huaja të vendit nga të huajt.

Sidoqoftë, fundshekulli i kaluar trashëgoi një arsim të zhvilluar,me të mirat dhe të këqijat e tij,por që u gërrye nga ideologjizimi i saj,si pasojë e trysnisë së ideoligjisë Marksiste-Leniniste me pretendimin absurd që ta përshkonte atë si një fill i kuq.

Për mjaft shkaqe dhe faktorë të njohur,vitet e tranzicionit cliruan një energji dhe prespektivë të paparë në ndërmarrjen e hapave të giximshme drejt një arsimi bashkëkohorë.Për më tepër,rrëzimi i mureve ideoligjike, hapja me perëndimin , vendosja e kontakteve bashkëpunuese dhe të drejtpërdrejta të inteligjencës shqiptare me kulturën perëndimore dhe vecanërisht,dëshira e shqiptarëve për t’u integruar gjithnjë e më shumë,gjithnjë e më shpejt me atë europiane, do të ishin promotorët e fuqishëm të ndryshimeve të prithsme.

Dhe ja tani,kur e gjithë vëmendja jonë është drejtuar në problemet e rritjes dhe të zhvillimit,të regjistrimit të shpejtësisë së zhvillimit të arsimit dhe kulturës shqiptare me europën,në “qiellin e arsimit shqiptar” shfaqet, por nuk mund të themi papritur, si një re e zezë kërcënuese,fenomeni i braktisjes së shkollës.

Arsimi është një nga fushat më të rëndësishme të shoqërisë dhe tyë cdo sistemi politiko-shoqëror,sepse përmes tij u transmetohet brazave vlera zhvillimore.

Ndryshimet e viteve të fundit, treguan se arsimi i është përshtatur ndryshimeve sociale që ka përfshirë vendin tonë,por duke mbartur edhe disa probleme shqetësuese.

Gjatë trajtimit të fenomenit të braktisjes së shkollës,nuk mund të mos vëmë në dukje dukuri,të cilat pritet të ushtrojnë ndikimin e tyre në të ardhmen më shumë se sa sot.Bëhet fjalë për vijimin e arsimit të lartë nga shtëpia, nëpërmjet shfrytëzimit të arritjeve të elektronikës, internetit si dhe botimeve të librave elektronikë.

Sigurisht këto dukuri të prespektivës,jo vetëm që shënojnë nivelin pararojë të arsimit modern,por pritet të luajnë një rol progresiv edhe në fenomenet e frekuentimit të shkollës dhe rritjes së cilësisë së saj.

Duke i konsideruar arsimin e lartë si majën e piramidës dhe arsimin e ulët si dyshemenë e tij,pra dy skaje me varësi dhe ndikim reciprok ndaj njëri-tjetrit,do të tërhiqnim vëmendjen për nevojën e ruajtes së raportit bashkëveprues midis bazës dhe majës së kësaj piramide, ndryshe e gjithë “godina e arsimit” do të përjetojë “lëkundje” me efekt përkeqësues nga probleme të kohës.

Gjithsesi,po ndalemi në disa prej shkaqeve që ndikojnë në ecurinë e zhvillimit të arsimit, duke nënvizuar rëndësinë e tyre të vecantë,por jo si të vetmit faktorë përgjegjës të gjendjes së padëshiruar dhe të mbarsuar me pasoja fatale për të ardhmen.

Niveli i dobët social-ekonomik

Në qoftë se mjaft fusha të jetës së vendit janë rentabël dhe knkurrues në një sistem ku konkurenca është njëri prej faktorëve bazë të zhvillimit dhe propsperitetit të shoqërisë,fusha e arsimit ka specifikën e të qenurit një fushë, prodhimi i së cilës është kompleks,pasi i përket fushës së dije dhe në pamje të parë,nuk prodhon as krom,qymyr grurë dhe patate, por dije.

Në interes të problematikës së shkrimit do të nënvizonin si një faktorë me karakter frenues,deri në shkatërrues, fenomenin social-shoqëror të varfërisë së shtresave vulnerabël të shoqërisë shqiptare të zonave urbane dhe ato qytetase të mbipopulluara në rrethana të tranzicionit të gjatë që po kalon shoqëria shqiptare dhe të drejtës së lëvizjes së lirë për një jetë dhe kushte më të mira jetese.

Sic dihet , varfëria është dukuri komplekse me kahe e dimensione të ndryshme ndërveprimi, ndër të cilat, mungesa e mallrave dhe shërbimeve që sigurojnë ekzistencën njerëzore është nga më kryesorja e pasojave të këtij fenomeni.Kështu , të jesh i varfër nuk do të thotë të jesh vetëm i uritur, por edhe të jesh i pastrehë,i sëmurë e shëndetligë. Eshtë e vështirë të japësh një përkufizim përfundimtar për varfërinë,sepse ajo ndryshon nga një periudhë në tjetër dhe nga një vend në tjetrën.

Përvec kësaj,varfëria mund të matet dhe vlerësohet në mënyra të ndryshme. Nga analizimi i qerthullit të shkaqeve dhe pasojave,del se varfëria ekstreme prek shtresën e shoqërisë së paarsimuar.

Dhe nëse numri mesatar i viteve të shkollimit për kreun e familjes që jeton në një familje të varfër,është rreth 6.2 vjet,numri i viteve për kreun e familjes që jeton në një familje jo të varfër është 7.9.Me gjithë këtë dallim ,duhet pranuar se kjo pabarazi nuk është aq e madhe.Mund të themi se,një dukuri e tillë i ka rrënjët në të kaluarën,kur arsimi ishte i përgjithshëm dhe i detyrueshëm.Pabarazia midis shtresave (të varfëra dhe jo të varfra) bëhet më i dukshëm në frekuentimin e shkollës,në rregjistrimin apo braktisjen e saj.

Të varfërit e kanë më të ulët të regjistrimin në sistemin arsimor,krahasuar kjo me pjesën tjetër të popullsisë.Popullsia e varfër gjithashtu gjendet në një gjendje shëndetësore më të keqe,sesa ata që nuk janë të varfër.Kur shqyrtohet dallimi ndërmjet 20% e më të pasurve me 20% e më të varfërve,bie në sy fakti se,20% i popullsisë së të varfërve gëzon një shëndet shumë herë më të keq e problematik në krahasim me 20% e shtresës së popullsisë së pasur.Rreth 20% e familjeve shqiptare përfshihen në nivelin e familjeve me të ardhura të pamjaftueshme për të siguruar një jetesë normale dhe të favorshme për arsimimin e fëmijëve të tyre.

Në rrethana të tilla,një pjesë e këtyre fëmijëve janë të detyruar të ndihmojnë prindërit për të siguruar një jetesë normale dhe të favorshme për arsimimin e fëmijëve të tyre.Në rrethana të tilla, një pjesë e këtyre fëmijëve janë të detyruar të ndihmojnë prindërit për të siguruar jetesën gjë e cila shpie në dobësimin e lidhjeve të tyre me mjedisin shkollor, reduktimin e kohës dhe të energjive që ato i kushtojnë mbarëvajtjes në mësime.

Në këtë mënyrë krijohet një rreth vicioz:rezultatet e dobëta dekurajojnë nxënësin dhe ulin motivimin e tij për të mësuar,por gjithashtu edhe kushtet për braktisjen e shkollës bëhen më inkurajues.

Sic shihet,vështirësitë ekonomike ndikojnë drejpërdrejtë jo vetëm në cilësinë e jetesës,por edhe në klimën e marrdhënieve midis prindërve,prindërve dhe fëmijëve si edhe ,në gjendjen psikologjike të tyre.

Natyrshëm,një mjedis jo i sigurtë e negativ,dëmton gatishmërinë dhe motivimin e fëmijëve për të mësuar,cka sjell për pasojë rezulatet e dobëta në mësime konflikte dhe mosmarrëveshje si me prindërit ,ashtu edhe me mësuesit. Kjo dukuri demotivon më tej nxënësit dhe shton prirjen për ta shndërruar braktisjen e shkollës si një rrugë zgjidhjeje.

KAPITULLI I

Shkaqet e fenomenit te braktisjes se fshehte

Arsimi është një nga fushat më të rëndësishme të shoqërisë dhe tyë cdo sistemi politiko-shoqëror,sepse përmes tij u transmetohet brazave vlera zhvillimore.

Ndryshimet e viteve të fundit, treguan se arsimi i është përshtatur ndryshimeve sociale që ka përfshirë vendin tonë,por duke mbartur edhe disa probleme shqetësuese.

Gjithsesi,po ndalemi në disa prej shkaqeve që ndikojnë në ecurinë e zhvillimit të arsimit,duke nënvizuar rëndësinë e tyre të vecantë,por jo si të vetmit faktorë përgjegjës të gjendjes së padëshiruar dhe të mbarsuar me pasoja fatale për të ardhmen.

1.1 Niveli i dobët social-ekonomik

Pra, mallra me të ardhurat e të cilave mund të financohej e sotmja dhe e ardhmja zhvillimit të tij.Kështu që shteti dhe shoqërisë i duhet të financojë nga të ardhurat kombëtare në këtë fushë nervalgjike nga e cila varet dukshëm zhvillim perspektiv i vendit dhe integrimi i shpejtë i tij. Në interes të problematikës së shkrimit do të nënvizonin si një faktorë me karakter frenues,deri në shkatërrues, fenomenin social-shoqëror të varfërisë së shtresave vulnerabël të shoqërisë shqiptare të zonave urbane dhe ato qytetase të mbipopulluara në rrethana të tranzicionit të gjatë që po kalon shoqëria shqiptare dhe të drejtës së lëvizjes së lirë për një jetë dhe kushte më të mira jetese.

Kjo lidhje ndërmjet arsimit dhe të ardhurave ekonomike është e dukshme. Të dhënat për Shqipërinë paraqesin një model të ngjashëm,që ndeshet në vendet e tjera me një nivel ekonomiko-shoqëror të përafërt me atë.Dhe nëse numri mesatar i viteve të shkollimit për kreun e familjes që jeton në një familje të varfër,është rreth 6.2 vjet,numri i viteve për kreun e familjes që jeton në një familje jo të varfër është 7.9.Me gjithë këtë dallim ,duhet pranuar se kjo pabarazi nuk është aq e madhe.Mund të themi se,një dukuri e tillë i ka rrënjët në të kaluarën,kur arsimi ishte i përgjithshëm dhe i detyrueshëm.Pabarazia midis shtresave (të varfëra dhe jo të varfra) bëhet më i dukshëm në frekuentimin e shkollës,në rregjistrimin apo braktisjen e saj.Të varfërit e kanë më të ulët të regjistrimin në sistemin arsimor,krahasuar kjo me pjesën tjetër të popullsisë.Popullsia e varfër gjithashtu gjendet në një gjendje shëndetësore më të keqe,sesa ata që nuk janë të varfër.Kur shqyrtohet dallimi ndërmjet 20% e më të pasurve me 20% e më të varfërve,bie në sy fakti se,20% i popullsisë së të varfërve gëzon një shëndet shumë herë më të keq e problematik në krahasim me 20% e shtresës së popullsisë së pasur.Rreth 20% e familjeve shqiptare përfshihen në nivelin e familjeve me të ardhura të pamjaftueshme për të siguruar një jetesë normale dhe të favorshme për arsimimin e fëmijëve të tyre.Në rrethana të tilla,një pjesë e këtyre fëmijëve janë të detyruar të ndihmojnë prindërit për të siguruar një jetesë normale dhe të favorshme për arsimimin e fëmijëve të tyre.Në rrethana të tilla,një pjesë e këtyre fëmijëve janë të detyruar të ndihmojnë prindërit për të siguruar jetesën gjë e cila shpie në dobësimin e lidhjeve të tyre me mjedisin shkollor,reduktimin e kohës dhe të energjive që ato i kushtojnë mbarëvajtjes në mësime.Në këtë mënyrë krijohet një rreth vicioz:rezultatet e dobëta dekurajojnë nxënësin dhe ulin motivimin e tij për të mësuar,por gjithashtu edhe kushtet për braktisjen e shkollës bëhen më inkurajues.Sic shihet,vështirësitë ekonomike ndikojnë drejpërdrejtë jo vetëm në cilësinë e jetesës,por edhe në klimën e marrdhënieve midis prindërve,prindërve dhe fëmijëve si edhe ,në gjendjen psikologjike të tyre.Natyrshëm,një mjedis jo i sigurtë e negativ,dëmton gatishmërinë dhe motivimin e fëmijëve për të mësuar,cka sjell për pasojë rezulatet e dobëta në mësime konflikte dhe mosmarrëveshje si me prindërit ,ashtu edhe me mësuesit.Kjo dukuri demotivon më tej nxënësit dhe shton prirjen për ta shndërruar braktisjen e shkollës si një rrugë zgjidhjeje.

Mentaliteti patriarkal

Edhe në kushtet e sotme ende ekziston në një pjesë e madhe të popullsisë në zonat e thella e deri diku të izoluara nga ndikimi i zhvillimeve sociale bashkëshortore,frekuentimi i shkollave nga vajzat për të ndjekur arsimin 9-vjecar dhe aq më pak atë universitar.Shifrat tregojnë se zona të tilla si: Kukësi me 5.9% (772 nxënës),Mallakastra me 5.4% (340 nxënës),Peqini me 5.7% (367 nxënës),Dibra me 4.9% etj,janë ende rrethe problematike në nivelin e braktisjes së shkollës,në të cilët spikat mentaliteti diskriminues që e vuajnë femrat e grupmoshave 12-16 vjec.Fakti që kjo dukuri ekziston në një formë të tillë negative,u mohon shumë vajzave të reja,të predispozuara për t’u shndërruar në nëna të ardhshme të brezit të ri,zhvillimin e kapaciteteve të inteligjencës dhe integrimin e plotë në një shoqëri të zhvilluar me një rol parësor të brezit të ri.

Përkatësia etniko-kulturore

Tregon një identitet të vecantë dhe të dallueshëm të individëve që i përkasin asaj bashkësie,por ndodh që fenomene negative të lidhen shpesh herë me një grup të caktuar etniko-kulturor dhe braktisja e shkollës për fat të keq është një nga fenomenet të cilat janë të pranishme në familjet me përkatësi rome.Paragjykimi se fëmijët e kësaj shtrese të popullsisë nuk e duan arsimimin janë të gabuara,sepse shtylla që e mban në këmbë këtë dukuri është varfëria e cila stimilon lindjen në gjirin e këtyre familjeve të një numëri problemesh,në të cilën bën majë braktisja e shkollës.Shifrat ,gjithsesi janë të qarta në ekazminimin e këtij rasti dhe,konkretisht në Shqipëri ka rreth 5000 fmëijë rome të moshës (3-16 vjec).Niveli i rregjistrimit të fëmijëve në shkollë në moshën e caktuar sipas ligjit është i ulët.Vetëm 27% e fëmijëve romë në moshën 6 vjec ndjeki aktualisht klasën e parë.1 në rreth 2 fëmijë romë në moshë shkolle (6-16 vjec) nuk kanë braktisur shkollën,54% e fëmijëve romë në moshën e detyrimit shkollor (6-16 vjec) nuk kanë braktisur asnjë klasë shkolle,43% e fëmijëve romë të grupmoshës 15-16 vjec janë analfabetë.Fenomeni është akoma më shqetësues për vajzat rome.Rëniet në frekuentimin e shkollës prej vajzave rome pas moshës 11 vjec,janë dukshëm më të larta sesa ato të meshkujve.Në moshën 12 vjec vajzat frekuentojnë shkollën në një masë 23% më pak se djemtë.Nuk do të ishte i tepërt mendimi i poetit të famshëm spanjoll Frederiko Lorka,i cili e stigmatizon konceptin e lirisë me ciganët,këta vëllezër të një fati të romëve,duke thënë: “....Pa ciganë nuk ka as liri!”

Largësia e shkollave nga qendrat e banuara

Në raport me distancën në të cilën gjenden shkollat ku mësojnë nxënësit,ajo shndërrohet në të shumtën e rasteve në një burim problemesh e vështirësisht fizike,kjo pasi ajo kushtëzon orarin e zgjimit të nxënësve,sforcimin e tyre fizik dhe lodhjen e tyre,vecanërisht kur bëhet fjalë për grupmoshat e ciklit fillor dhe ku në sezone të caktuara,pothuajse bëhet e pamundur ndjekja e mësimit nga ata.Faktori objektiv i vështirësive fizike evidenton edhe dukurinë e hetizimit të prindërve në zonat rurale,për të lejuar vajzat e moshës 12-16vjec,të ndjekin shkollën dhe konfirmon kështu,tendencat e një mentaliteti të dëmshëm.Rreth 35% e popullsisë në Shqipëri jeton në zonat rurale dhe pikërisht në këto zona vërehet edhe niveli më i madh i braktisjes së shkollave (të dhëna të ndryshme flasin për rreth 10% të nxënësve që braktisin arsimin 9-vjecar pa e përfunduar atë,gjithashtu konsiderohet se 19% e popullsisë në zonat rurale është analfabete në krahasim me 7% që është në zonat urbane).Nëse diskutojmë për braktisje të pjesshme,atëherë mund të themi që numri i mungesave të nxënësve në zonat rurale në raport me mungesat e nxënësve në zonat urbane,është relativisht më i madh.Ky nu është thjesht një perceptim,por një informacion i cili duhet thelluar më tej për të gjetur shkaqet dhe zgjidhjet e mundshme të kësaj gjendjeje shqetësuese.

KAPITULLI II

Braktisja e arsimit të detyruar nga fenomeni i gjakmarrjes

Një fenomen ky që,jo vetëm nuk po njeh ulje,por vazhdon të përjetojë një rritje të frikshme e ushqyer dhe nga problemet e trashëguara të së kaluarës. Në bazë të një studimi të kryer gjatë periudhës,shtator 2009- tetor 2010, nga shoqata “Internacionale për solidaritet” dhe të mbështetur financiarisht nga Qeveria Spanjolle, në dy qytetet më të mëdha të vendit, në Tiranë dhe në Lezhe ,rezulton se 15% e nxënësve braktisin bankat, sapo përfundojnë ciklin e ulët shkollor. Shifrat pranohen edhe nga vetë mësuesit, që shikojnë si një arsye të fortë ambientin familjar,në të cilin rritet nxënësi.

“Në Lezhe , qendrën e veriut,g jakmarrja është kthyer në një shushunjë, që po ua pi dita-ditës gjakun shkollave. Në mjaft fshatra të malësisë së të këtij rrethi ,ka ku gjakmarrja ka ngujuar në shtëpi mbi 30 fëmijë,që janë të detyruar të qëndrojnë të mbyllur brenda mureve,duke mos arritur të marrin dot as edhe njohuritë më elementare mësimore. Një rast i tillë tipik , ku për shkak të gjakmarrjes, Drejtoria Arsimore e këtij rrethi, është e detyruar të krijojë klasa në kullat e ngujimit”.

Braktisja e shkollës nuk fillon vetëm në klasat e pesta.Raporti në fjalë,thekson se jo vetëm në këto zona,por edhe në disa zona të ulta,statistikat flasin për shifra alarmante edhe në klasat më të ulëta. Kështu, në Tiranë, Lezhe dhe në Shkodër, braktisja e shkollës nga klasa e parë në të katërtën, është 5% e totalit të nxënësve që marrin dijen në këto dy qendra të mëdha urbane në vend. Ndonëse gjakmarrja është fenomen që prek gjerëisht zonat veriore, nuk mund të thuhet se kjo plagë e rëndë,nuk konstatohet edhe në zona të tjera, madje edhe brenda në kryeqytet,në atë që konsiderohet “vija e verdhë”. Përgjithësisht,fëmijët që braktisin shkollën në Tiranë, por edhe në rrethe të tjera të vendit,jetojnë në familje me 5 anëtarë apo edhe më shumë.

Gjakmarrja konsiderohet në raport si një nga shkaqet që sjell për rrjedhojë braktisjen e shkollës nga nxënësit.Por këtu nuk mund të anashkalohen shkaqet e forta ekonomike.

Studimi reflekton se fëmijët, të cilët janë piketuar si braktisës të shkollave,vijnë nga familje me të ardhura mujore më pak se 30 mijë lekë në muajë, që përpjesëtuar me numrin e lartë të anëtarëve,janë të pamjaftueshme për të kaluar të paktën jetë normale. Vetëm në Tiranë numri i fëmijëve në moshë shkollore që bredhin rrugëve si ambulantë, është mbi 5 mijë. Në këtë braktisje,në të shumtën e rasteve, ata janë përkrahur edhe nga prindërit,të cilët përballër urisë, dashje pa dashje, i kanë hapur udhën analfabetizmit te fëmijët. Edhe në rastet kur nuk është braktisur arsimi i detyruar , shumë pak fëmijë ambulantë në rrugët e kryeqytetit, kanë pasur dëshirën për të ndjekur më tej shkollën, duke reflektuar kësisoj krizën e vërtetë, në të cilën ndodhet arsimi në Shqipëri.

Përshkallëzimi i hapave për shëndoshjen e gjendjes-imperativ i kohës

Asistenca financiare ndaj familjeve me vështirësi ekonomike në mënyrë që fëmijët e këtyre familjeve të kenë mundësinë e përfshirjes në arsimim,pra për sigurimin falas të testeve si dhe sigurimi i një ndihme më të diferencuar.Fushatë informuese dhe ndërgjegjësuese më prindërit që pengojnë fëmijët të ndjekin shkollën,pasi mentaliteti paragjykues iu imponon një gjë të tillë.Njohja e prindërve dhe fëmijëve me vlerën që ka arsimimi për të ardhmen e tyre.

Ndihma psiko-sociale ndaj familjeve rome,të cilat kanë probleme të theksuara me braktisjen e shkollës nga ana e fëmijëve të tyre:përfshirja e këtyre familjeve në skemat e ndihmës ekonomike si dhe,informimi i vazhdueshëm i tyre rreth vlerës së shkollimit.

Përmirësimi i infrastrukturë arsimore,përfshirë këtu shkollat,mobiljet e tyre,paisjen me laboratore dhe kabinete,palestra,mjedise clodhëse etj,në mënyrë që shkolla të paraqitet sa më afër preferencave të nxënësve.

Trajnimi i mësuesve me synim,ngritjen e tyre profesionale dhe aplikimin e metodave të reja e bashkëkohore të mësimdhënies,duke pasur objektiv përmirësimin e rezultateve të nxënësve të suksesshëm apo të dobët.

Njohja e mësuesve me teoritë e motivimit ,teknikat e vecanta të motivimit të nxënësve me rezultate të ulëta.Trajnimi i tyre në teknikat e menaxhimit të ankthit tek nxënëit,trajnimi për përmirësimin e efektivitetit të mësimdhënies etj.

Trajnimi i mësuesve mbi teoritë,teknikat dhe proceset e komunikimit.Ndërgjegjësimi i tyre rreth rëndësisë kritike të komunikimit në produktivitetin e mësimdhënies.Theksimi i pozitivitetit dhe aftësisë mbështetëse ndaj nxënësve,sidomos atyre me rezultate problematike.

Prania e psikologut shkollor në cdo shkollë,që të evidentojë problemet dhe mangësitë për secilën palë dhe të sigjerojë teknikat e vecanta që mund të përdoren në zgjidhjen e konflikteve mes nxënësve.Ofrimi i këshillimit psikologjik në raste të caktuara.Në të njëjtën kohë ai mund të ndihmojë mësuesit të përshtasin mësimdhënien në përputhje me nivelin e zhvillimit mendor dhe emocional të nxënësve.Shkolla duhet të krijojë kushte për kultivim të kulturës së debatit ndërmjet mësimdhënies dhe nxënësve për të bërë të mundur zgjidhjen e shpejtë të problemeve të shkollës.

Përfundime

Dukuritë e mësipërme janë hallka të një zinxhiri që lidhen ngushtë dhe ndikojnë reciprokisht me njëra-tjetrën,Por “Thembra e Akilit” mbetet përmirësimi dhe përshpejtimi i reformave të Arsimit në Shqipëri që mpleksen e gërshetohen me probleme teknike,organizative dhe të përmbajtjes së tij.Ne u fokusuam në njërin prej këtyre problemeve,atë të braktisjes së shkollave ,e cila në realitetin e sotëm qëndron në pararojë të problemeve që cënojnë arsimin dhe shkollën e kohës sonë.

KAPITULLI III

Cfarë është braktisja e fshehtë?

Ne duhet të kemi disiplinë me qëllim që të kemi liri, liria zhvillohet nëpërmjet disiplinës

Adoleshentët kanë nevojë për kujde, vëmendje,mirëkuptim dhe dashuri. Ato përfaqësojnë një brez të rinjsh, të ardhmen e shoqërisë,që do të thotë që nëse një shoqëri mendon për progres duhet të interesohet për këtë pjesë të saj.

Kjo është një ndër arsyet pse kam zgjedhur këtë temë. Braktisja e procesit mësimore po bëhet vërtetë serioze në shoqërinë tonë dhe na duhet të dimë faktorët qe i shtyjnë të rinjt drejt kësaj zgjidhje, familja duhet të jetë siguruesi i parë, herë me mungesa në krijimin e raporteve efektive dhe siguruesit e dytë janë mësuesit , me të cilët janë në kontakt jasht procesit të familjes duke parë rëndësinë dhe domodoshmërinë e këtyre dy isntitucioneve sic janë familja dhe shkolla dhe konkretisht përgjegjësitë e dy palëve në braktisjen e mësimit.

Mos veprimi ose mosfunksionimi i këtyre dy raporteve në problemet e braktisjes në shkolla.

Braktisja e procesit mësimore dhe rëndësia e motivimit

Braktisja e procesit mësimore konsiston në largimin nga oraret e mësimit nga ana e nxënësve që zgjedhin të merren me gjithcka tjetër përvecse të ndjekin procesin mësimor. Nxënës që braktisin mësimin janë të pa motivuar për ta ndjekur atë.

Motivimi është shkaku që nxit,vë në lëvizje për të vepruar,arsyeja që të shtynë për kryerjen e një veprimi,marrjen e një vendimi apo mbajtjen e një qendrimi apo një sjelljeje të caktuar.

Motivimi është energjia që rrit efektivitetin në cdo veprim, sepse tek njeriu veprojnë gjithnjë faktorët psikologjike.

Ndodh shpesh dhe cdokujt në disa momente të mos kemi dëshirë për të studiuar apo punuar.

Kështu ndodh dhe me nxënësit, ka orë mësimi që i ndjekin me kënaqësi, të tjera i ndjekin thjesht se janë të detyruar të jenë fizikisht prezente, po ka nga ato nxënës që e mbajnë veten për “më të guximshmit” të cilët orët e mësimit i bëjnë në oborret e shkollës në kafene apo lojëra fati.

Kjo ndodh për shumë arsye si:fiziologjike, klimaterike, biologjike, sociale dhe psikologjike. Që vecmas apo të ndërthurura ulin interesin për mësim. Ngaqë nuk motivohen nga fmailja, nuk shtyhen së brendshmi për t’u marrë intensivisht me aktivitete, me punë që psurojnë botën shpirtërore, emocinale dhe evulutive. Ndëshim dhe grupe nxënësish që shkojnë me kënaqësi në shkollë, që studiojnë gjuhë të huaja, kompjuter,frekuentojnë bibliotekat dhe angazhohen në aktivitete të shumta. Ky diferencim interesash midis dy grupimeve të mësipërme ndaj frekuentimit të mësimit dhe angazhimit në aktivitete të përditshme lidhet me atë që

quhet motivim dhe mënyrën se si ajo vjen nga familja,shkolla,shoqëria dhe kudo.Të motivosh në planin psikologjik

do të thotë të krijosh te individi emocione të fuqishme pozitive, të ndihmosh e ti vlerësosh në mënyrë pozitive atë që bën. Një detyrë kjo që duhet ta bëjnë jo vetëm prindërit por dhe mësuesit.

Të motivosh nga pikëpamja sociale, do të thotë që personi ta ndjejë veten mirë mes shokësh e shoqesh,të përjetojë në shoqëri caste gëzimi që e bëjnë atë të jetë këmbëngulës për zgjidhjen e problemeve individuale.

KAPITULLI IV

Mosnjohja e shkaqeve pengon suksesin

Mungesa e motivimit dhe seriozitetit

Mopërgatitja dhe frika e vlerrësimit të ulët

Programi i ngarkuar mësimor

Mungesa e komunikimit dhe marrdhënies pozitive

Mungesa e durimit nga nxënësit

Mungesa e rregullave të qarta dhe të ndjeshme ndaj nevojave të nxënësve

Mungesa e llogarisë dhe interesimit nga mësuesit kujdestarë

Një kategori nxënësish u mungojnë motivet për të mësuar dhe nuk kanë asnjë synim për të ardhmen (ata udhëhiqen nga parimi:thjesht ta marrim si të mundemi,ta kemi një dëftesë se ndoshta mund të na duhet më vonë). Kjo kategori nxënësish është pa bazë materiale si libra,fletore,mjete për të shkruar. Edhe në orët e mësimit kur janë të pranishëm,pjesmarrja e tyre është formale ,jo rezultative.

Një kategori largohen nga mësimi pasi janë të papërgatitur dhe kanë frikën e një note negative këtu duhet të kemi parasysh dy kategori të nxënësve:nxënësit e mirë dhe nxënësit e dobët.

Për nxënësit e dobët është më mirë të marrin një mungesë se sa një katër,e cila mund tju rrezikojë klasën,vecanërisht kur mund të kenë detyrë kontrolli ose orë letrare

Për nxënësit e mirë,një notë e pakënaqshme ndikon rezultatet përfundimtare

Ka nxënës që nuk mund të qëndrojnë gjashtë orë në bankë për të dëgjuar moralizimet e mësuesve (sipas tyre). Duan duhan dhe me raste konsumojnë dhe lëndë narkotike,kjo kategori frekuentojnë kafe pab-e dhe lojra fati. (janë kryesisht nxënës të vitit të tretë dhe të katërt). Kontrollet e drejtorisë në shkollë dhe në ambjentet jasht saj,për këtë qëllim,duhet të jenë të vazhdueshme.

Mbingarkesa e klasave,bën që nxënësit të pyeten rrallë.

Kështu ato vetë ndërtojnë një grafik se kur mund t’ju vijë radha të ngrihen në mësim. Ka raste kur ata mendojnë se mund të pyeten sipas këtij planifikimi dhe nuk e ndjejnë veten mirë me përgatitjen dhe e gjejnë “zgjidhjen” duke u larguar nga ora e mësimit. Kjo është arsyeja pse mësuesit duhet ti pyesin në mësim vazhdimisht, duke krijuar dhe mendimin se egziston një radhë në vlerësimin e tyre.

Prgrami i mbingarkuar mësimor

Në një ditë,nxënësve u duhet të mësojnë gjashtë lëndë,ku secili mësues jep detyra për hesap të vet dhe kërkon për lëndën e tij. Mbingarkesa vjen e bëhet e papërballueshme kur në një ditë mund të kenë 2-3 detyra kontrolli. Rregullorja e ndalon kategorikisht këtë por mësues të vecantë,duke u nisur nga numri i madh i nxënësve në klasë, dhe për të mbuluar dobësitë e tyre, pasi nuk i pyesin nxënësit sistematikisht dhe nuk bëjnë vlerësime ,kanë gjetur provimin si “varkë shpëtimi”

Duke gjetur gjuhën e mirëkuptimit midis mësuesve për të mos bërë më shumë se një detyrë kontrolli në një ditë.Roli i mësuesit kujdestar,si kordinator në këto raste ,është tepër i rëndësishëm.

Nxënësit arsyetojnë “kemi të drejtë të bëjmë 30 mungesa pa arsye.Pse shqetësohen mësuesit dhe prindërit?”

Kemi arritur në një moment ku nga shumë të rinj 30 mungesat e përcaktuara në rregulloren e shkollës të shikohen nga adoleshentët si orë të lira,të cilat me rregullore kanë të drejtë ti bëjnë. Kjo na bën të mendojmë se ka ardhur koha të rishikohet rregullorja e shkollës dhe të ulet numri i mungesave për dhënien e masës parandaluese për përjashtimin nga shkolla.

Largimet kolektive nga mësimi

Problem i mprehtë janë ikjet në mënyrë kolektive nga orët e mësimit.Iniciativën për këtë e marrin si nxënësit e mirë dhe të dobët,madje më shumë nxënësit e mirë pasi janë më të besueshëm tek mësuesit dhe prindërit.Kjo do të thotë se dicka nuk shkon atë ditë. Shkaqet janë subjektive dhe objektive, të karakterit social, psikologjik, pedagogjik dhe organizativ,si:

Mësuesi vonohet në orën e mësimit dhe këtë cast e shfrytëzojnë me shpejtësi dhe zgjuarsi nxënësit.

Nxënësit përfitojnë nga një informacion i rremë, burim i të cilit janë vetë ato ose ndonjë mësues i informuar keq.

Janë të pa përgatitur për atë orë,psi kanë marrë pjesë bashkërisht një ditë më parë në një veprimtari dhe e dinë që po tju thonë mësuesve, kjo nuk do të merret parasysh

Duan të organizojnë një veprimtari si klase (mund të jetë e paramenduar por edhe e lindur spontanisht).

Nuk kanë kushte të përshtatshme në klasë (xhama,ngrohje,pastërti) nuk kërkojnë ndihmë në drejtori por e zgjidhin me vetëgjygjësi

Kërkojnë të tërheqin vëmendjen e mësuesve dhe prindërve,të shprehin revoltën kundër tyre

Ka veprimtari apo festime në shkallë qyteti,por shkolla e tyre nuk është përfshirë për shkaqe të ndryshme dhe këtë ata e quajnë të padrejtë

Janë në fund të mbylljes së shkollës dhe parapëlqejnë më mirë një shëtitje së bashku sesa një orë mësimi, ku e gjykojnë se edhe përfitimi nuk është aq i madh

Një grup nxënësish që e mbajnë veten për “të fortë” u imponojnë edhe të tjerëve largimin nga ora e mësimit,duke kërcënuar nëse do tregonin se kush ishin organizatorët. Kjo kategori nxënësish nuk e pëlqejnë rregullin, dispilinën në shkollë dhe synojnë të bëjnë për vete dhe nxënës të tjerë pasi, kështu ka më pak pasoja.

Rastet e braktisjeve kolektive të orëve të mësimit, tregojnë se në punën edukative ka mangësi të mëdha dhe skarcitet.

Është bërë zakon që në raste të tilla të thirren prindërit dhe të bëhen mbledhje me nxënësit por ka dhe raste kur ju vendosen mungesat të gjithë nxënësve. Gjithsesi kjo mbetet një orë e dështuar mësimi.E rëndësishme është të bisedohet me nxënësit, me prindërit e tyre,se cfarë gjuhe duhet të zgjidhet për të komunikuar me ta,cilët probleme zgjidhen, sa mbresa lë ky veprim të nxënësit dhe a do ndërgjegjësoheshin ato për të kuptuar gabimin. Nxënësve u duhet folur hapur,por edhe me ton të prerë. Edukimi i nxënësve kërkon një ton shumë serioz serioz të thjeshtë dhe shumë të sinqertë. Atyre u duhet bërë të kuptohet drejt raporti i disiplinës me lirinë.

Përgjegjësit e mësuesve dhe prindërve në braktisjen e mësimit

Mungesa e marrdhënieve efektive mësues-nxënës

Shumë nxënës braktisin mësimin pasi lënda është e vështirë dhe mësuesi,duke mos pasur aftësi komunikuese,ua bën atë edhe me të vështirë.Mësuesi nuk organizon mirë orën e mësimit,nuk krijon atmosferë optimiste duke mos nxitur dëshirën dhe kureshtjen për lëndën.Për këtë Hubord thekson: “mësues është ai që bën të zhvillohen dy ide,ku më parë zhvillohej vetëm një”.

Nxënësve më të rritur në moshë u bëhen lëshime dhe midis tyre dhe mësuesve ka më shumë kompromise.Gjithashtu ato i dinë më mirë “marifetet” për të justifikuar mungesat,sepse kanë më shumë përvojë dhe shoqëri në ambjentet e shkollës.Këto nxënës përfitojnë edhe nga lëshimet e prindërve dhe qëndrimet sentimentale të tyre.

Nuk ka ndjekje ritmike të mungesave nga mësuesi kujdestar. Mësuesi kujdestare,ditën që nuk ka mësim me klasën e tij,ka raste kur nuk interesohen sa nxënës janë larguar dhe as për shkaqet. Mungesat nuk hidhen në regjistër cdo ditë. Ka raste kur nxënësit kanë bërë 40 ose më shumë mungesa pa arsye dhe atëherë kujtohet mësuesi për të bërë propozim për masë. Mungesa e kërkesës së llogarisë për cdo orë të larguar rrisin oreksin e nxënësve për të vazhduar në atë ritëm.

Ka nxënës që nxirren jashtë për qëndrim jo korrekt në orët e mësimit. Ato edhe mund ta meritojnë një mase të tillë, madje të bëhen problem dhe në drejtorinë e shkollës por mungesa në këto raste nuk duhet të vendosen. Mësuesi e ka më të thjeshtë ta nxjerr jashtë, ti vejë mungesë se s të merret me të. Prania e tij në klase, me sjelljen e tij problematike, e bezdis , prandaj e sheh me të arsyeshme ta përzërë nga ora e mësimit.

Ky kompromis është pranuar në heshtje nga të dyja palët-mësues e nxënës. Një qëndrim i tillë i mësuesit i shkon për shtat nxënësit, por ndikon negativisht tek frekuentimi i tij. Këtij të fundit i bëhet shprehi ikja nga ora e mësimit dhe nuk i bën me përshtypje. Vjen një cast që edhe kur ai nuk hyn në mësim,mësuesi nuk i vendos mungesë. Gradualisht, ai një gjë të tillë e kërkon edhe nga mësues të tjerë dhe kur nuk arrin, përdor cdo lloj marifetesh për të justifikuar largimet nga mësimi.

Dashje pa dashje mësuesi bëhet shkaktar dhe nxitës kryesor i largimeve të nxënësve nga orët e mësimit. Pas një studimi të mungesave në 6 klasa të përzgjedhura në mënyrë rastësore arrita në disa përfundimet si më poshtë:

Studim për mungesat

Ky studim u realizua në 6 klasa kampion,të përzgjedhura në mënyrë rastësore në gjimnazin “X”. Në këtë studim përmes një tabelë në të cilën janë mbajtur shënim mungesat e gjashtë klasave gjatë një javë,në  cdo orë mësimi,ku do ishin shënuar mungesat reale që bëhen dhe jo ato që shënojnë mësuesit në regjistrat e tyre.

Gjatë një javë rezulton që në gjashtë klasa kamion që janë regjistruar të jenë bërë realisht 812 mungesa brenda një javë shkolle.

Nga ku në një mature janë bërë 251 mungesa brenda një javë shkolle

Ndërsa në një vit të dytë janë bërë 115 mungesa brenda një javë mësimi

Brenda një javë një maturë është larguar në mënyrë kolektive një orë mësimi

Për të parë se kush bën më shumë mungesa djemt apo vajzat,shohim që djemt kanë një numër më të lartë të mungesave.

Për të parë cilat lëndë frekuentohen më shumë lëndët shoqërore apo shkencore,shohim që kemi një përqindje relativisht më të lartë tek lëndët shkencore.

Shpërndarje e mungesave sipas moshës së mësuesve ka një shpërndarje relativisht të barabartë,në disa raste tek mësuesit me eksperiencë ka më shumë ikje (kjo mendoj se lidhet me kërkesën më të lartë që ato kanë).

Jo nje situate reale e shkolles “

Braktisja e fshehtë,e “ulur këmbëkryq” midis nesh

Arsimi shqiptar është një bashkëudhëtarë i denjë që po ecën krah për krah me atë europian.Ndryshimet sociale në vendin tonë kanë mbartur me vete edhe disa probleme shqetësuese me arsimin.Shumë flitet këta vitet e fundit për këtë dukuri shkollore të kudo ndodhura dhe që sot “nuk është më kaq e fshehur”.

Po ç’shohim në shkollat tona?

Nxënës që sdinë të lexojnë mirë,ose që rrezikojnë

Ka nga ato që kalojnë cikël në ciëkl dhe ende nuk dinë veprimet e thjeshta matematikore.

Klasa që në semestrin e parë kanë kalueshmëri reale 50-60% dhe cuditërisht në fund të vitit kalojnë 100%,kur niveli i tyre është po i njëjtë.

Prindër që nuk interesohen ose interesohen pak për ecurinë e fëmijëve në shkollimin etj.

Të gjitha këto mos janë produkte të “braktisjes së fshehtë”

Ja një “skaner i klasës sime”

30 vitet si mësuese më kanë dhënë përvojën e mjaftueshme për të parë në sy realitetin për të diagnostikuar gjendjen por edhe për të marrë masat për të përmirësuar realitetin.

Sot kam klasën e IV A me 32 nxënës nga të cilët:

18 duan dhe dinë

14 që kanë mundësitë,pra dinë,por nuk duan

4 të tjerë që përpiqen,punojnë sistematikisht,duan e nuk dinë.

2 të tjerë duan,por asnjëherë nuk kanë arratisur as në nivelet minimale të të nxënit.

Në një këndvështrim tjetër,kanë evidentuar:

18 nxënës që duan dhe dinë kanë asistencë familjare që nga klasa e parë (80% e prindërve janë me arsim të lartë).

4 nxënësit që dinë,por nuk duan njërin prind (babain) e kanë në emigracion.

2 nxënësit që nuk dinë kanë ardhur në klasën time nga shkollat e zonave veri-lindore,që sipas fjalëve të prindërve,nuk kanë patur mësues të profilizuar,herë e kanë frekuentuar dhe herë jo shkollë e  atjeshme (por kanë një diskriminim krahinor).

Ata 4 që punojnë ,por nuk arrijnë,ose që arrijnë fare pak janë të diskriminuar për shkak të inteligjencës.

Pra ,në një klasë dhe sa probleme!Po në një shkollë të madhe,sic është shkolla ime nr 3 në Laç!

“Skanë çbëjnë,s’punojnë prindërit” – thonë mësuesit

Në një ankteim të zhvilluar nga drejtoria e shkollës,mësuesit kujdestarë të të gjitha klasave pohojnë:

60% e prindërve nuk e ndihmojnë shkollën në problemet që ka

30% e ndihmojnë

- 10% e ndihmojnë në nivelet “mjaftueshëm”

Vihet re që kur fëmija është në klasën I,II,III,IV të ciklit të ulët,interesimi i prindërve është më i madh dhe pastaj vjen duke u zbehur.Kjo është një dukuri që nuk mohohet.Por shkolla nuk është një “ishull i vecuar”.Aty duhet të luajnë rolet e veta të gjithë faktorët influencues shkollorë e jashtëshkollor,e për ndryshe shkolla nuk mund ta kryejë mirë emisionin e vet,e pra moskordinimi i mirë i punës midis shkollës e familjes,mësuesit kujdestar dhe prindit është një nga shkaqet e “fazave” që duket në procesin e të nxënit dhe të edukimit.Kjo është shkak dhe bazë e asaj që quajmë “braktisje e fshehtë”.

Po me mësuesit ç’bëjnë për të përmirësuar këta raporte.

Me të drejtë thuhet se...familja shqiptare është iluministe.Ajo është e lënduar që kur se shkallëzimi i fëmijëve është mjeti më i sigurtë për t’i shpëtuar ata nga mjerimi material dhe shpirtëror.(2)

Nisur nga kjo,nxitimthi dhe natyrshëm shtrojmë pyetjen:

-A ka prindër që nuk e dëshiron përparimin shkollorë të fmëijës së tij?

Dhe të gjithë përgjigjen “jo”.Atëherë duhet ndalur dhe të arsyetojmë.Pse vihen re herë herë këto hendeqe.Së pari ka disa pridnër me probleme të shumta ekonomike që ikin larg për të gjetur një vend pune,qoftë edhe disa ditore për të siguruar nevojat minimale familjare (4 të tillë kam në klasën time).Së dyti,disa të tjerë,kryesisht ata të fmëijëve me arritje të ulëta në procesin mësimor,vijnë në shkollë në fillim dhe ne i “bombardojmë” me kritika.Ata ulin kokën,largohen dhe është e vështirë të na vijnë përsëri.Së treti,disa prindër,kryesisht etërit,janë në emigracon (2 në klasën time) dhe ca të tjerë nuk kanë shkallën e mjaftueshme të arsimimit dhe e ndjejnë veten ngushtë në bashkëbisedimet në një bashkësi.

Përvec kësaj,si e ndërtojmë ne punën me prindërit?

Vazhdojmë me ato praktikat e vjetra,rutinore,pa fantazi dhe shumë herë formale

Mbledhjet mujore me prindërit ecin në një linjë :vijnë një pakicë prindërish kryesisht ata të nxënësve të mirë,u japim disa nota mujore apo semestrale dhe kaq.Pra puna me ta duhet ridimensionuar,duhen debatuar problemet,shqetësimet,të përcaktojmë rrugët për përmirësime.

Mungojnë ende libraritë për prindërit,burimet e informacionit e për rrjedhojë,ata duhen ndihmuar me bisedime për cështje pedagogjike,psikologjike,metodike etj,etj.Pra mësuesi duhet të jetë burim informacioni për prindin.Po bëhet kjo?Po ose pak.Pra prindi nuk i ka hapësirat e duhura.Edhe organizmat e prindërve në shkollë,këshilli i prindërve të klasës,ai në bazë shkolle këshillat e klasave edhe pse ecin në rrugë të reja nuk po i kryejnë aq mirë detyrat dhe funksionet e veta.

Pak fjalë për nivelet e nxënësve:

Në lëndët Gjuhë Shqipe dhe Matematikë në klasën time kanë këto nivele të identifikuara:

Gjuhë Shqipe:

Nxënës

4

5

6

7

8

9

10

32

2

6

6

2

9

5

2

Matematikë:

Nxënës

4

5

6

7

8

9

10

32

2

7

7

2

7

5

2

Të shprehurit në përqindje (semestri i parë)

4.5= 28%  6.7=28%   8.9.10=44%

Në fundviti:

4.5=20%   5.7=36%   8.9.10=44%

Nxënësit e vlerësuar me 5.6 mund të them se janë ata që “diskriminohen për shkak të inteligjencës”.Po ç’ndodh me ata të dy të vlerësuar pakalues? (të dy të ardhura nga zonat veri-lindore).Njërin prej tyre e shoh të ulur në fuindin e bankave e herë luan me lapsin,me librin,lëviz,ngihet në këmbë e aty nga mesi i ndonjë ore mësimi më kërkon leje që të dalë jashtë.E shikoj dhe i buzëqesh.Po ç’ka ai? ( nuk ka ndonjë diskrimin inteligjence).Të tjerëve u jap detyra klase dhe punojnë në mënyrë të pavarur kurse ai rri e shikon.Në orën tjetër bashkësia e klasës lexon,reciton e përsëri ai hesht.Kush është fajtor :ai apo mësuesi?

Jo ai nuk është fajtor,është i zgjuar,të thotë ato gjëra që t’i ja thua (në histori,eduaktë ...) por për të shkruar,lexuar mbledhur,zbritur...nuk di.Nuk di se nuk ia mësuam.Ç’të bëjë ai tani?Pra ,ja një shembull tipik i asaj “braktisjes së fshehtë”.Edhe ai tjetri në këtë kategori hyn.Po sa të tillë mund të ketë një shkollë e madhe?

Me këtë kategori mund të punohet dhe të nxirren nga prapambetja,por ende nuk kemi parë ndonjë inciativë instuticionale për t’i grumbulluar në një klasë që të mund të punojmë më mirë me ta.Në një analizë në shkallë rrethi drejtoresha e ZA,duka lexuar materialin e përgatitur artikuloi:“Në rrethin tonë kemi 60 nxënës që nuk frekuentojnë fare mësimin dhe 35 nxënës të tjerë që frekuentojnë me hope”.Dikush pyeti me ngulm:“Në ç’nivele kanë qenë këta nxënës,kur kanë frekuentuar mësimin?

Drejtoresha u përgjigj shumë shpejt:

“Të gjithë të nivelit të dobët”.Pra këta nxënës bëhen kontigjente të braktisjes së njerëzve që bredhin rrugëve,që vjedhin....Pra ,ja ku na con ajo “braktisja e fshehtë”.Analizën mund ta fillojmë edhe më tej.Përsëri pyesim:Kush e ka fajin?Familja-nxitojnë mësuesit.Po ne?Le të flasin mësuesit e apasionuiar,ata që janë ndeshur me nxënës të tillë dhe kanë triumfuar.Ata janë në mazhorancë.Po ata të tjerët që krijojnë ,pa dashje, “Skarcot” që përcillen nga një tjetër klasë në tjetër,nga një cikël në tjetrin? Këta duhen kontrolluar e ndihmuar.Tani forca e kontrollit ka rënë dukshëm:

Drejtoritë e shkollave kontrollojnë fare pak

ZA s’ka më funskione kontrolluese.

DAR s’ka më funskione kontrolluese

Një herë në 5 vjet mund të vijnë ata të strukturës përkatëse pranë MASH.Një herë në 5 vjet.Sa pak!

Gjendjet duhen analizuar.

Në të vërtetë këto kryhen.Analiza të tilla planifikohen në planin vjetor të shkollës,por edhe në të tjerët afatshkurtër dhe afatmesëm.

Gjendja bazë e shkollës

“Pikat e forta dhe pikat e dobëta”

Synimi dhe objektivat për vitin shkollor

Veprimtaritë bazë për cdo objektiv

Kualifikimi i stafit

Veprimtaritë edukative

Aspektet administrative të jetës së shkollës

Masa për fillimin dhe mbylljen e vitit shkollor etj.

Por si hartohet këto plane?

Me gjithë mendësitë e reja për hartimin e këtij plani,përsëri vihen re formalizë,s’vihen në funksionim stafet e kualifikuar për të dhënë mendime e për të bërë propozime.Në disa raste të tjera ky plan hartohet vetëm nga drejtori,ai e miraton në një mbledhje 10-15 min dhe kaq.E çfarë efektesh mund të ketë ky plan?Në këtë vit mësimor drejtoresh e shkollës sime përfshiu për hatimin e tij të gjithë stafin pedagogjik,disa nxënës,anëtarë të bordit të shkollës etj.Unë punova (me 4 mësues të shkollës) për rubrikën “veprimtaritë edukative”.Gjendja bazë e shkollës qëndron si një rubrikë hyrëse në planin vjetor dhe vendosen në të problemet kryesore të identifikuar nga drejtoria dhe mësuesit.Por vihet re që ndalemi më shumë në anët formale të shkollë dhe jo në ato përmbajtësore.Konkretisht përshkruhet:

Origjina sociale dhe ekonomike e nxënësve

Arritjet e shkollës (kryesisht problemet sasiore,përqindja,kalueshmëria e nota mesatare)

Gjendja fizike e shkollës ,cilësia e mjedisit

Paisjet e përgjithshme që ka shkolla

Nivelet arsimore të stafit drejtues e atij mësimdhënies

Mbështetja e bordit drejtues,këshillat e prindërve

Bashkëpunimi me pushtetin vendor

Nxënësit frekuentues me hope dhe ata që nuk frekuentojnë fare.

Kam mendimin se kjo rubrikë “analiza e gjendjes” sic e thashë pak më lart nuk ndalet tek përmbajtja që realizohet ,nuk shërben si bazë e plotë mbi të cilën do të përcaktohen synimi,objektivat dhe veprimtaritë mbështetëse mësimore në funksion të tyre.Një dëshmi e formalizmit është edhe fakti se kjo me sa kam parë eshtë uniformë në të gjitha shkollat,kur kushtet dhe rrethanat kurrsesi nuk janë të njëjta.Në planin e veprimtarive të klasës sime,në këtë rubrikë jam ndalur edhe tek:

Cilësia e shkollimit të nxënësve dhe problemet që dalin në lëndët kryesore të kurrikulës

Sa dukuri tipike të zhvillimit të zonës ku funksionon shkolla dhe jetojnë nxënës

Ritmi i aktivitetit mësimor të klasës

Kalueshmëria sipas niveleve e prapambetieve të nxënësve të vecantë në lëndë të vecanta

Orë mësimi të humbura etj etj.

Edhe në diskutimet dhe bashkëbisedimet e mia me kolegët kam mbajtur mendimin se kjo rubrik mund të jetë e standartizuar në disa elemente (linja ose nënlinja),por pjesa tjetër duhet të jetë e vecantë,në përputhje me vecoritë specifikat e vështirësitë,gjendjet e kuadrit mësimdhënies,vecoritë e zonës etj.

Pra secila shkollë të ketë mundësinë të japë portretin e vet.E kam shprehur përsëri se kjo analizë duhet ndaluar edhe tek elementet sasior social,problemet të bazës materiale por përparësi do të jetë nxënësi me arritjet e tij dhe nënlinjat që rrjedhin.

Por mund të jepen të dhëna edhe nga:

Arritjet e nxënësve të mi në klasa më të larta ç’thonë mësuesit bazuar mbi pyetësor të mirëformatuar

Mendimet e prindërve për shkollën ose klasën

Krijimi i klimës në klasë,shkalla e aktivizimit në njësitë e ndryshme mësimore

Nxënësit e talentuar dhe puna suplementare me ta etj.

Mirë nxënësit e prindërit po ne mësuesit?

Në një analizë të vëmendshme të gjendjes shohim:

Nxënësit që nuk frekuentojnë ose frekuentojnë me hope,disa të tjerë që nuk dinë të lexojnë e të shkruajnë e çuditërisht arrijnë deri në Universitete (sidomos ato private) kalueshmëri të ulët në semestrin e parë dhe 100% në fund të vitit.Edhe në arsimin klaueshmëria po tenton drejt 100%.kemi në shkolla mungesa të shumta mësuesish dhe nxënësit që qëndrojnë jasht.Sa shumë janë këto në një shkollë brenda një viti dhe për cudi të gjithë në fund të vitit 10-15 ditë përpara i thonë drejtorit se skam çfarë të bëj më se programin e realizova.A nuk janë edhe këto dimensione që krijojnë braktisje.

Një ditë ish nxënësit e mi që tani përfudojnë gjimnazin më thanë:

Mësuesei i matematikës gabon në interpretimet shkencore gjatë shpjegimit dhe shton:Do të mbeteni të gjithë në provimin e maturës.Rrëfimet e tyre vazhdojnë e vazhdojnë nga më të ndryshme

E shihni edhe ne jemi shkaktarë të braktisjes së fshehtë,të krijimit të atyre skarcove,që kalojnë nga klasa në klasë,në Universitete e më pas bëhen mësues.Shkollat tona po përballen me mjaft probleme e vështirësi të cilat natyrish kërkojnë  zgjidhe për të siguruar rezultate me cilësinë e dëshiruar.Qëndrimi i shkollës ndaj këtyre problematikave,nismat e përpjekjet që bën për zgjidhjen e tyre janë tregues të qartë të reformimit të vazhdueshëm të saj.

Referencat:

Nga përvoja personale

Marrë në MASH.

TEME DIPLOME NE PSIKOLOGJI - BRAKTISJA E SHKOLLES

Total Pageviews

Pages